মহাকুম্ভ মেলা দেশৰ অন্যতম বৃহৎ ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান । প্ৰতি ১২ বছৰৰ মূৰে মূৰে চাৰিটা ডাঙৰ স্থান প্ৰয়াগৰাজ, হৰিদ্বাৰ, উজ্জয়ীন আৰু নাচিকত অনুষ্ঠিত হয় এই মেলা । ধৰ্মীয় বিশ্বাস অনুসৰি মহাকুম্ভৰ সময়ত গংগা নদীত স্নান কৰিলে জন্ম-মৃত্যুৰ চক্ৰৰ পৰা মুক্ত হয় । সেয়েহে লাখ লাখ ভক্তই স্নান কৰিবলৈ কুম্ভমেলালৈ আহে ।
মহাকুম্ভ মেলাত লাখ লাখ ভক্তই গংগা, যমুনা আৰু সৰস্বতী নদীৰ সংগমস্থলীলৈ আহি পবিত্ৰ স্নান কৰে আৰু ইয়াক মোক্ষ লাভৰ সুযোগ বুলি গণ্য কৰা হয় । বিশেষ জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ কাকতলীয়া ঘটনাৰ ভিত্তিত ইয়াক সংগঠিত কৰা হৈছে । প্ৰাচীন কালত দেৱতা-অসুৰৰ মাজত যুদ্ধ হৈছিল, সেই সময়ত সাগৰৰ মন্থনৰ পৰা অমৃতৰ পাত্ৰ পোৱা গৈছিল বুলি বিশ্বাস কৰা হয় । এই অমৃত কলহৰ পৰা প্ৰয়াগৰাজ, হৰিদ্বাৰ, উজ্জয়ীন আৰু নাচিকত পবিত্ৰ পানী পৰি গৈছিল । এই কাৰণেই এই স্থানসমূহত মহা কুম্ভ মেলাৰ আয়োজন কৰা হয় ।
মহাকুম্ভ মেলা কেৱল ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰাই গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয়, ই ভাৰতীয় সংস্কৃতি, সামাজিক ঐক্য আৰু ভক্তিৰ প্ৰতীক । এইবাৰ ২০২৫ চনত প্ৰয়াগৰাজত মহাকুম্ভ মেলাৰ আয়োজন কৰা হৈছে । ইয়াৰ পূৰ্বে ২০১৩ চনত প্ৰয়াগৰাজত মহাকুম্ভৰ আয়োজন কৰা হৈছিল ।
হৰিদ্বাৰ মহাকুম্ভ হিন্দু ধৰ্মৰ অন্যতম বৃহৎ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান । হৰিদ্বাৰৰ হৰ কি পেইৰীত প্ৰতি ১২ বছৰত এবাৰকৈ এই মেলা অনুষ্ঠিত হয় । য’ত লাখ লাখ ভক্ত গংগা নদীত স্নান কৰিবলৈ আহে । এই সময়ছোৱাত ভক্তসকলে গংগাৰ পৱিত্ৰ জলত ডুব মাৰি পাপৰ পৰা মুক্তি পায় । ইয়াত স্নান কৰি ভক্তসকলে জীৱনৰ পাপৰ পৰা মুক্ত হৈ মোক্ষ লাভ কৰে ।
মহাকুম্ভত বিভিন্ন আখাৰাৰ পৰা ঋষি আৰু সন্ত সকলো সমবেত হয় । এই সময়ছোৱাত তেওঁলোকে হাৱন, পূজা আৰু অন্যান্য ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰে । মহাকুম্ভৰ কিছুমান নিৰ্দিষ্ট দিন শ্বাহী স্নান হিচাপে পালন কৰা হয় । ইয়াত ভক্তৰ বিপুল ভিৰ পৰিলক্ষিত হয় ।
