আজি দেশৰ ৰাজধানী দিল্লীক সকলোৱে চিনি পায়, দেশৰ সকলো ৰাজ্যৰ মানুহে ইয়াত বসবাস কৰি ইয়াত বসতি স্থাপন কৰিছে । অতি কম সংখ্যক লোকেহে জানে যে দিল্লী পূৰ্বে ভাৰতৰ ৰাজধানী নাছিল । দিল্লীয়ে ১১৩ বছৰ পূৰ্বে ১৯১১ চনৰ ১২ ডিচেম্বৰত এই মৰ্যাদা পাইছিল । ইয়াৰ আগতে কলকাতা দেশৰ ৰাজধানী আছিল । সেই সময়ৰ তেতিয়াৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড হাৰ্ডিঙে ১৯১১ চনত নতুন ৰাজধানী হ’ব দিল্লী হ’ব বুলি ঘোষণা কৰিছিল । কিন্তু কি ইমান বিশেষ আছিল যে দিল্লীক ৰাজধানী হিচাপে বাছনি কৰা হৈছিল জানক ।
দিল্লী কিয় ৰাজধানী ?
দিল্লীক ৰাজধানী হিচাপে বাছি লোৱাৰ আঁৰত ব্ৰিটিছৰ এটা সুচিন্তিত কৌশল আছিল । ১৮৫৭ চনৰ বিপ্লৱৰ সময়ত কেৱল দিল্লীতে ব্ৰিটিছ শাসন সুৰক্ষিত হৈছিল । সেই সময়ৰ বিদ্ৰোহ ইয়াত দমন কৰা হৈছিল । ব্ৰিটিছৰ বাবে নিৰাপত্তাৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা দিল্লী আছিল অন্যতম নিৰাপদ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ চহৰ । ইয়াৰ বাহিৰেও সেই সময়ৰ ভাইচৰয় ইয়াত বাস কৰিছিল । বৰ্তমান দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচাৰ্যৰ কাৰ্যালয়টো তেতিয়াৰ ভাইচৰয়ৰ বাসগৃহ আছিল ।
ইয়াৰ বাহিৰেও দিল্লী দেশৰ মাজমজিয়াত আছিল, য’ৰ পৰা সমগ্ৰ দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তলৈ সহজে যাব পৰা গৈছিল । ইফালে কলকাতা দেশৰ পশ্চিম প্ৰান্তত অৱস্থিত আছিল, যাৰ বাবে বাকী অংশলৈ যোৱা আৰু নিৰীক্ষণ কৰাত অসুবিধা হৈছিল ।
বংগ বিভাজন দুৰ্বল কৰাৰ চিন্তা-
সেই সময়ত বংগ দেশৰ স্বাধীনতাৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ কেন্দ্ৰ হৈ পৰিছিল, ইয়াৰ বাহিৰেও ১৯০৫ চনত বংগ বিভাজনৰ পিছত স্বাধীন আন্দোলন আৰু প্ৰতিবাদে নতুন গতি লাভ কৰিছিল । এই কাৰণেই ব্ৰিটিছ চৰকাৰে এই আন্দোলনক কলকাতাৰ পৰা আঁতৰাই দমন কৰিব বিচাৰিছিল ।
কাৰ পৰামৰ্শত দিল্লীত ৰাজধানী নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ?
১৯১১ চনৰ ২৫ আগষ্টত ছিমলাৰ পৰা ভাইচৰয় লৰ্ড হাৰ্ডিঙৰ এখন চিঠি ব্ৰিটিছ চৰকাৰলৈ যায় । য’ত লিখা আছিল যে ‘কলিকতাতকৈ দিল্লীক ৰাজধানী কৰি শাসন কৰাটো ব্ৰিটেইনৰ বাবে উত্তম বিকল্প হ’ব’। ইয়াৰ উপৰিও এই চিঠিত দিল্লীৰ বতৰৰ কথাও উল্লেখ কৰা হৈছিল যি ব্ৰিটিছৰ বাবে উপযোগী আছিল ।
ভাৰতৰ ৰাজধানী হোৱাৰ ২০ বছৰৰ পাছত ১৯৩১ চনৰ ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীত নতুন দিল্লী উদ্বোধন কৰা হয় । ইয়াক উদ্বোধন কৰে লৰ্ড ইৰউইনে । এই সময়ছোৱাত ডাক টেলিগ্ৰাফ বিভাগে ছটা ডাক টিকট জাৰি কৰিছিল । ইংৰাজৰ এই নতুন ৰাজধানীৰ প্ৰথম ভৱন হিচাপে পুৰণি সচিবালয় নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল । ইয়াৰ ডিজাইনাৰ আছিল ই মণ্টেগ থমাছ । ইয়াৰ পিছত দিল্লীৰ মানচিত্ৰখন ধাৰাবাহিকভাৱে সলনি হৈ থাকিল । ১৯৫৬ চনত ই কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত পৰিণত হয় আৰু ১৯৯১ চনৰ ৬৯ সংখ্যক সংশোধনীত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজধানীৰ মৰ্যাদা দিয়া হয় ।
