১৯৭১ চনৰ ভাৰত–পাকিস্তান যুদ্ধৰ সময়ত পাকিস্তানৰ বন্দৰ চহৰ কৰাচীৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় নৌসেনাই আৰম্ভ কৰা আক্ৰমণাত্মক অভিযান আছিল অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্ট । ১৯৭১ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰত অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্টৰ অধীনত এই অঞ্চলত যুদ্ধত প্ৰথমবাৰৰ বাবে জাহাজ বিৰোধী ক্ষেপণাস্ত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় । এই আক্ৰমণত পাকিস্তানৰ জাহাজ আৰু সা-সুবিধাসমূহৰ বিস্তৰ ক্ষতিসাধন হয় ।
১৯৭১ চনত বাংলাদেশৰ স্বাধীনতাৰ বাবে চলি থকা সংগ্ৰামৰ বাবে ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত যুদ্ধ আৰম্ভ হয় । পাকিস্তানী সেনাই বাংলাদেশত (তেতিয়াৰ পূব পাকিস্তানত) নৃশংস দমন চলোৱাত লাখ লাখ লোকে ভাৰতত আশ্ৰয় ল’বলৈ বাধ্য হয় । তাৰ পিছত ভাৰতে পাকিস্তানৰ বিৰুদ্ধে সামৰিক ব্যৱস্থা লোৱাৰ সিদ্ধান্ত লয় ।
কৰাচীৰ কৌশলগত গুৰুত্ব-
কৰাচী আছিল পাকিস্তানৰ সৰ্ববৃহৎ বন্দৰ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ । ইয়াৰ উপৰিও পাকিস্তানৰ নৌসেনা আৰু সামুদ্ৰিক যোগানৰ মূল কেন্দ্ৰ আছিল । ইয়াক লক্ষ্য কৰি শত্ৰুৰ যোগান শৃংখলত ব্যাঘাত জন্মোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল ।
এইদৰেই আৰম্ভ হৈছিল অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্ট-
১৯৭১ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰত অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্ট আৰম্ভ কৰা হয় । ইয়াত ভাৰতীয় নৌসেনাই আই এন এছ নিৰ্ঘাট, আই এন এছ নিপট আৰু আই এন এছ বীৰ আদি সৰু, দ্ৰুত আৰু আধুনিক ক্ষেপণাস্ত্ৰ জাহাজ ব্যৱহাৰ কৰিছিল । এই জাহাজসমূহ ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ পৰা লাভ কৰা অত্যাধুনিক পি-১৫ ষ্টাইক্স মিছাইলেৰে সজ্জিত আছিল । ভাৰতীয় নৌসেনাই নিশা কৰাচী বন্দৰত আক্ৰমণ চলাইছিল যাতে পাকিস্তানৰ ৰাডাৰ আৰু আকাশৰ পৰা নিৰীক্ষণ কঠিন হৈ পৰে । ভাৰতীয় নৌসেনাৰ টাস্ক ফ’ৰ্চে কৰাচী বন্দৰৰ ওচৰত উপস্থিত হৈ দ্ৰুত আক্ৰমণ চলায় ।
কৰাচী বন্দৰৰ বিস্তৰ ক্ষতি-
কৰাচী বন্দৰত ভাৰতীয় নৌ সেনাই ধ্বংস কৰে তিনিখন ডাঙৰ জাহাজ । বন্দৰটোৰ তেল ডিপো আৰু অন্যান্য গুৰুত্বপূৰ্ণ অট্টালিকাসমূহত জুই লগাই দিয়া হয় । পি এন এছ খাইবাৰ আৰু পি এন এছ মহাফিজৰ দৰে পাকিস্তানী নৌসেনাৰ জাহাজ ডুব যায় । এই আক্ৰমণত পাকিস্তানে প্ৰায় ৭০০ কোটি টকা লোকচানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয় । যিহেতু পাকিস্তানী বিমানত নিশা বোমা নিক্ষেপ কৰাৰ সামৰ্থ নাছিল, সেয়েহে আবেলিৰ পৰা পুৱাৰ ভিতৰত এই আক্ৰমণ সংঘটিত কৰা হ’ব বুলি পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল ।
ভাৰতীয় নৌসেনাৰ বিজয় অভিযান-
ভাৰতীয় নৌসেনাৰ বাবে অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্ট সম্পূৰ্ণ সফল হৈছিল । ভাৰতীয় জাহাজসমূহ নিৰাপদে উভতি আহিছিল আৰু এই অভিযানত ভাৰতীয় নৌসেনাৰ কোনো লোকচান হোৱা নাছিল । এই অভিযানে ভাৰতীয় নৌসেনাৰ ক্ষেপণাস্ত্ৰ জাহাজ ব্যৱহাৰৰ প্ৰথমটো ঘটনা আছিল । এই অভিযানে ভাৰতীয় নৌসেনাৰ পৰিকল্পনা আৰু কাৰ্যকলাপ বিশ্বমানৰ বুলি প্ৰমাণ কৰিছিল ।
৪ ডিচেম্বৰত ভাৰতীয় নৌসেনা দিৱস কিয় ?
অপাৰেচন ট্ৰাইডেণ্টৰ সফলতাৰ স্মৃতিত ৪ ডিচেম্বৰ দিনটো ভাৰতীয় নৌসেনা দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয় । এই দিৱস ভাৰতীয় নৌসেনাৰ শক্তি, সাহস আৰু অৱদানৰ প্ৰতীক । ভাৰতীয় নৌসেনা দিৱসে নৌসেনাৰ বীৰত্বৰ কথা সোঁৱৰাই দিয়াই নহয়, আমাৰ নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্ৰত নৌসেনাৰ অৱদান কিমান গুৰুত্বপূৰ্ণ সেই কথাও মন পেলাই দিয়ে । লগতে এই দিৱসটোৱে আমাক গৌৰৱেৰে প্ৰণাম জনোৱাৰ সুযোগ দিয়ে যিসকলে নিজৰ সাহস আৰু বলিদানৰ জৰিয়তে দেশ সুৰক্ষিত কৰিছিল ।
