যোৱা বছৰ জি-২০ৰ (G-20) আয়োজন কৰি ভাৰতে প্ৰমাণ কৰিলে যে দেশখনে সমগ্ৰ বিশ্বতে নিজৰ নাম উজলাইছে । ২০২৩ চনৰ ৯ আৰু ১০ ছেপ্টেম্বৰত দিল্লীত আয়োজন কৰা জি-২০ সন্মিলনত বিশিষ্ট ব্যক্তিসকলে অংশগ্ৰহণ কৰে । নামটোৰ পৰাই স্পষ্ট যে জি-২০ ২০খন দেশৰ এটা গোট, যাৰ ভিতৰত ভাৰতো এটা অংশ । কিন্তু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্নটো হ’ল পাকিস্তানো এই গোটৰ সদস্য নেকি ? এই গোটটো কিয় গঠন কৰা হৈছিল আৰু ই কেনেকৈ কাম কৰে ? G-20 সম্পৰ্কীয় সকলো গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা জানক…
১৯ সংখ্যক শীৰ্ষ সন্মিলন-
জি-২০, যাক ‘গ্ৰুপ অৱ টুৱেণ্টী’ বুলিও কোৱা হয়, যাৰ প্ৰথম বৈঠক ২০০৮ চনত আমেৰিকাৰ ৱাশ্বিংটনত অনুষ্ঠিত হৈছিল । এতিয়ালৈকে মুঠ ১৮খন সভা অনুষ্ঠিত হৈছে । ২০২৪ চনৰ ১৮ আৰু ১৯ নৱেম্বৰত ব্ৰাজিলৰ ৰিঅ’ ডি জেনেৰিঅ’ত অনুষ্ঠিত হৈছে জি-২০ ৰাষ্ট্ৰ আৰু চৰকাৰৰ মুৰব্বীসকলৰ ১৯ সংখ্যক সন্মিলন । ব্ৰাজিলৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত হোৱা জি-২০ বৈঠকৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈছে ‘এখন ন্যায়পৰায়ণ বিশ্ব আৰু এটা বহনক্ষম গ্ৰহ নিৰ্মাণ’ ।
জি-২০ গোট কেতিয়া আৰু কিয় গঠন হৈছিল ?
বি বি চিৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ১৯৯৯ চনত এছিয়াত অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সৃষ্টি হোৱাৰ সময়ত বিভিন্ন দেশৰ বিত্তমন্ত্ৰী আৰু কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ গৱৰ্ণৰসকলে মিলি বিশ্ব অৰ্থনৈতিক আৰু বিত্তীয় বিষয়সমূহৰ ওপৰত আলোচনা কৰিব পৰাকৈ এখন মঞ্চ গঢ়ি তোলাৰ কথা চিন্তা কৰিছিল । ইয়াৰ পিছত ২০০৭ চনত যেতিয়া সমগ্ৰ বিশ্বতে অৰ্থনৈতিক মন্দাৱস্থা আছিল, তেতিয়া এই গোটটোৰ স্তৰ বৃদ্ধি পাইছিল আৰু ইয়াক বিত্তমন্ত্ৰীৰ স্তৰৰ ওপৰলৈ উন্নীত কৰি ৰাষ্ট্ৰৰ মুৰব্বী পৰ্যায়লৈ উন্নীত কৰা হৈছিল । এতিয়া সদস্য দেশসমূহৰ ৰাষ্ট্ৰপতিসকলে এই বৈঠকত অংশগ্ৰহণ কৰে ।
যদিও এই গোটৰ কেন্দ্ৰবিন্দু অৰ্থনীতিৰ সৈতে জড়িত বিষয়সমূহৰ ওপৰত আলোচনা কৰা হৈছে, কিন্তু সময়ৰ লগে লগে ইয়াৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি পাই থাকিল । বহনক্ষম উন্নয়ন, স্বাস্থ্য, কৃষি, শক্তি, পৰিৱেশ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু দুৰ্নীতি বিৰোধী আদি বিষয়সমূহো ইয়াৰ লগত সংযোজন কৰা হৈছিল ।
জি-২০ গোটৰ সদস্য দেশ-
এই গোটৰ এটা অংশ হৈছে ১৯খন দেশ আৰু এখন ইউৰোপীয় সংঘ, য’ত আৰ্জেন্টিনা, অষ্ট্ৰেলিয়া, ব্ৰাজিল, কানাডা, চীন, ফ্ৰান্স, জাৰ্মানী, ভাৰত, ইণ্ডোনেছিয়া, ইটালী, জাপান, কোৰিয়া গণৰাজ্য, মেক্সিকো, ৰাছিয়া, চৌদি আৰব, দক্ষিণ আফ্ৰিকা, তুৰস্ক , যুক্তৰাজ্য আৰু আমেৰিকা । এই গোটৰ ২০ সংখ্যক সদস্য হৈছে ইউৰোপীয় সংঘ । এতিয়া আফ্ৰিকান ইউনিয়নো ইয়াৰ অংশ হ’ব । এইদৰে এই ক্লাবত ২১ জন সদস্য হ’ব যদিও বৰ্তমান পাকিস্তান ২২ সংখ্যক সদস্য হোৱাৰ কোনো সম্ভাৱনা নাই ।
ইয়াৰ উপৰিও প্ৰতি বছৰে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কিছুমান দেশ আৰু সংগঠনকো অতিথি হিচাপে আমন্ত্ৰণ জনায় । ভাৰতে বাংলাদেশ, ইজিপ্ত, মৰিচাছ, নেদাৰলেণ্ড, নাইজেৰিয়া, ওমান, ছিংগাপুৰ, স্পেইন আৰু ইউ এ ইক আমন্ত্ৰণ জনাইছিল ।
পাকিস্তান জি-২০ৰ অংশ নহয়-
এই নামবোৰ পঢ়াৰ পিছত স্পষ্ট হৈ পৰে যে পাকিস্তান জি-২০ৰ অংশ নহয় । বিশ্বৰ শক্তিশালী অৰ্থনীতিৰ এই সংগঠনটো যেতিয়া গঠন হৈছিল, তেতিয়া মাত্ৰ কেইখনমান দেশহে ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল । আন বহু দেশ শক্তিশালী হোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকো ইয়াৰ অংশ হৈ পৰিল । এই গোটটো গঠন হোৱাৰ সময়ত ইয়াত সেইবোৰ দেশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যিবোৰ বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা অৰ্থনীতি আছিল, তেতিয়ালৈকে পাকিস্তান এই দৌৰৰ সৈতে দূৰৈৰ পৰাও জড়িত নাছিল । একে সময়তে কিছুদিনৰ পৰা ইয়াৰ অৱস্থা অধিক বেয়া হৈ পৰিছে । একে সময়তে ২০২০ চনলৈকে ভাৰতৰ জি ডি পি পাকিস্তানৰ ১০ গুণতকৈও অধিক হৈছিল ।
কিয় পাকিস্তানক জি-২০ৰ পৰা আঁতৰাই ৰখা হ’ল ?
জনসংখ্যাৰ হিচাপত পাকিস্তান বিশ্বৰ ৫ম বৃহত্তম দেশ । এলেকাৰ ক্ষেত্ৰতো ই ৩৩ নম্বৰত আছে । দেশত খনিজ সম্পদৰ বৃহৎ মজুত আছে । ইয়াৰ উপৰিও কম সময়তে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰও নিৰ্মাণ কৰিছিল । ইয়াৰ পিছতো পাকিস্তানে জি-২০ৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্থা এটাত স্থান লাভ কৰিব নোৱাৰিলে । ইয়াৰ কাৰণ হ’ব পাৰে পাকিস্তানৰ দুৰ্বল অৰ্থনীতি বা ইয়াৰ নামটো সন্ত্ৰাসবাদৰ সৈতে বাৰে বাৰে জড়িত হৈ থকা, কাৰণ বেছিভাগ দেশেই পাকিস্তানক সন্ত্ৰাসবাদীক আশ্ৰয় দিয়া দেশ হিচাপে লয় ।
জি-২০ ৰ শক্তি-
এই গোটৰ সদস্য দেশসমূহৰ বিশ্বৰ জিডিপিৰ ৮৫ শতাংশ, বিশ্ব বাণিজ্যৰ ৭৫ শতাংশ, বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ ২/৩ শতাংশ । ইয়াৰ বৈঠকত লোৱা সিদ্ধান্তই বিশ্ব অৰ্থনীতিত ডাঙৰ প্ৰভাৱ পেলায় ।
জি-২০ কেনেকৈ কাম কৰে ?
যিখন দেশে জি-২০ৰ সভাপতিত্ব লাভ কৰে, সেই বছৰৰ বাবে বৈঠকৰ আয়োজন কৰে আৰু নিজৰ এজেণ্ডা দাঙি ধৰে । G20 এ দুটা সমান্তৰাল ট্ৰেকত কাম কৰে । প্ৰথমটো হ’ল বিত্ত ট্ৰেক, য’ত সকলো দেশৰ বিত্তমন্ত্ৰী আৰু কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ গৱৰ্ণৰসকলে একেলগে কাম কৰে । দ্বিতীয়টো হ’ল শ্বেৰপা ট্ৰেক, য’ত প্ৰতিখন দেশৰ শ্বেৰপা লিড থাকে, যিয়ে পাহাৰত যিকোনো মিছন সহজ কৰি তোলাৰ দায়িত্ব লয় আৰু নিজৰ নিজৰ দেশৰ মুৰব্বীৰ কাম সহজ কৰি তোলাৰ দায়িত্ব লয় । ইয়াৰ লগতে সকলো সদস্য দেশৰ শ্বেৰপাসকলে বৈঠকৰ জৰিয়তে বিভিন্ন বিষয়ত পাৰস্পৰিক সহমতত উপনীত হ’বলৈ চেষ্টা কৰে ।
