দুটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজৰ সংঘৰ্ষত পুনৰ এবাৰ জ্বলি উঠিছে মণিপুৰ । মণিপুৰ বিধানসভাৰ দহজন বিধায়কে ৰাজ্যজুৰি AFSPA বা সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ বিশেষ ক্ষমতা আইন ৰূপায়ণৰ দাবী জনাইছে । ইফালে, এই আইনৰ বিৰোধিতাত জুইত মণিপুৰৰ বহু অঞ্চল জ্বলি উঠিছে । সোমবাৰে, হাজাৰ হাজাৰ মহিলাই এই সিদ্ধান্তৰ বিৰুদ্ধে এক প্ৰতিবাদী সমদল বাহিৰ কৰে । উল্লেখনীয় যে মণিপুৰত কিছু সময়ৰ পৰা সশস্ত্ৰ বাহিনী বিশেষ ক্ষমতা আইন সন্দৰ্ভত যথেষ্ট বিতৰ্ক চলি আছে । এই আইনে অশান্ত অঞ্চলত সেনাক বিশেষ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে । অৱশ্যে, এই ক্ষমতাবোৰৰ অপব্যৱহাৰৰ বহুতো অভিযোগো উত্থাপন হৈছে । এই সন্দৰ্ভত, জানক সশস্ত্ৰ বাহিনী বিশেষ ক্ষমতা আইন কি আৰু সেনাই ইয়াৰ অধীনত কি বিশেষ ক্ষমতা লাভ কৰে ।
AFSPA কি ?
AFSPA অৰ্থাৎ সশস্ত্ৰ বাহিনী বিশেষ ক্ষমতা আইনখনে ভাৰতীয় সেনা আৰু অৰ্ধসামৰিক বাহিনীক বিশেষ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে । এই ক্ষমতাসমূহ বিশেষকৈ যিবোৰ অঞ্চলত অশান্তিপূৰ্ণ আৰু অবৈধ কাৰ্যকলাপৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত বুলি গণ্য কৰা হয়, সেইবোৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য হয় । যদি সহজ ভাষাত AFSPA হৈছে এনে এখন আইন যি ভাৰত চৰকাৰে যিবোৰ অঞ্চলত উগ্ৰবাদ, সন্ত্ৰাসবাদী কাৰ্যকলাপ বা সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ পৰিস্থিতি অব্যাহত আছে সেইবোৰ ক্ষেত্ৰত কাৰ্যকৰী কৰে । ১৯৫৮ চনত উত্তৰ-পূবৰ ৰাজ্যসমূহত ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰা হয় আৰু পিছলৈ কাশ্মীৰকে ধৰি অন্যান্য স্পৰ্শকাতৰ ক্ষেত্ৰতো ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰা হয় । এই আইনখনে সেনাবাহিনীক সেই অঞ্চলসমূহত সশস্ত্ৰ বাহিনী ব্যৱহাৰ কৰাৰ লগতে সন্দেহজনক কাৰ্যকলাপৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে ।
AFSPA ৰ অধীনত সেনাই কি কি ক্ষমতা লাভ কৰে ?
AFSPA ৰ অধীনত ভাৰতীয় সেনাৰ জোৱানসকলে কিছুমান বিশেষ অধিকাৰ লাভ কৰে যিবোৰ স্বাভাৱিক পৰিস্থিতিত নাথাকে । এই অধিকাৰসমূহৰ উদ্দেশ্য হৈছে অস্বাভাৱিক পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হোৱা অঞ্চলত নিৰাপত্তা বজাই ৰখা ।
গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ ক্ষমতাঃ আফছপা (AFSPA)ৰ অধীনত সেনাৰ উগ্ৰপন্থী কাৰ্যকলাপৰ সৈতে জড়িত বুলি সন্দেহ কৰা সন্দেহযুক্ত লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ ক্ষমতা আছে । ৱাৰেণ্ট অবিহনে যিকোনো ব্যক্তিক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ অধিকাৰ সেনাবাহিনীৰ আছে আৰু এই গ্ৰেপ্তাৰ যিকোনো আদালতৰ আগত কৰিব পাৰি ।
গুলীচালনাৰ অধিকাৰঃ যদি কোনো ব্যক্তি সন্ত্ৰাসবাদী কাৰ্যকলাপত জড়িত বা কোনো জোৱানক আক্ৰমণ কৰে, তেন্তে তেওঁলোকক ৰোধ কৰিবলৈ সেনা জোৱানৰ গুলীচালনা কৰাৰ অধিকাৰ আছে । এই অধিকাৰ তেওঁলোকৰ জীৱন বিপদত নপৰালৈকে থাকে ।
স্থায়ী তালাচী আৰু জব্দ কৰাৰ ক্ষমতাঃ আফছপাৰ অধীনত সেনাই ঘৰ, দোকান আৰু বাহন তালাচীৰ ক্ষমতা লাভ কৰে যদিহে তাত অবৈধ কাৰ্যকলাপ সংঘটিত হৈছে বুলি সন্দেহ কৰে । ইয়াৰ অধীনত অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ, বিস্ফোৰক বা অন্যান্য সন্দেহজনক সামগ্ৰী জব্দ কৰিব পাৰিব ।
সামৰিক এলেকাত আইনৰ আনুসৰণঃ আফছপা কাৰ্যকৰী হোৱাৰ লগে লগে স্থানীয় আইনতকৈ সামৰিক বাহিনীয়ে অধিক ক্ষমতা লাভ কৰে । সেনা জোৱানৰ সামৰিক এলেকাত ব্যৱস্থা লোৱাৰ অধিকাৰ আছে, সেয়া আইন-শৃংখলা বজাই ৰখাৰ বাবেই হওক বা উগ্ৰপন্থী কাৰ্যকলাপ বন্ধ কৰিবলৈ হওক ।
সামৰিক পদক্ষেপৰ পৰা ৰেহাইঃ যেতিয়া এই আইন বলবৎ হয়, তেতিয়া সৈনিকসকলক স্বাভাৱিক ন্যায়িক প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা ৰেহাই দিয়া হয় । অৰ্থাৎ তেওঁলোকৰ কাৰ্য স্বাভাৱিক ন্যায়িক প্ৰক্ৰিয়াৰ অধীনত নহয়, যাৰ ফলত তেওঁলোকে দ্ৰুত আৰু ফলপ্ৰসূভাৱে কাম কৰাৰ স্বাধীনতা লাভ কৰে ।
মণিপুৰত আফছপাৰ বিতৰ্ক-
যোৱা কেইদিনমানৰ পৰা মণিপুৰত আফছপাক লৈ বৃহৎ প্ৰতিবাদ হৈ আছে । ৰাজ্যখনত ক্ৰমবৰ্ধমান হিংসা আৰু জাতিগত সংঘাতৰ পিছত মণিপুৰ চৰকাৰে পুনৰ ৰাজ্যৰ কিছু প্ৰান্তত এই আইন জাপি দিয়ে । স্থানীয় লোক আৰু বহু মানৱ অধিকাৰ সংগঠনে এই আইনৰ অধীনত সেনাবাহিনীৰ কার্য অতি কঠোৰ হ’ব পাৰে আৰু নাগৰিকৰ মানৱ অধিকাৰ খৰ্ব হ’ব পাৰে বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে ।
শেহতীয়াকৈ মণিপুৰত সংঘটিত ঘটনাৰ পিছত আফছপাৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ হৈছে আৰু ইয়াৰ বিৰুদ্ধে আইন পুনৰীক্ষণৰ দাবী উত্থাপন হৈছে । বহু সংগঠন আৰু নাগৰিক অধিকাৰ কৰ্মীয়ে এই আইনখনক অত্যধিক শক্তিশালী বুলি গণ্য কৰে, যাৰ ফলত কেতিয়াবা অত্যাচাৰৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে বুলি অভিযোগ কৰিছে ।
